Fotoğrafçı Dmitry Kostyukov: Çocuklar öğrendiklerinde kopyalayarak değil, kendi yöntemleriyle çizerler…

biçim içeriği doğurur. Fotoğrafçılıkta ise içeriktir. Bir Rus için bunu algılamak zor: bizde içerik kültü var ve biçime önem vermiyoruz – Dmitry Kostyukov ile fotoğraf üzerine sohbetimiz böyle başlıyor. Görüşme için havaalanından arabayla geldi. Başka türlü buluşmakta zorlandık. Toplantı uzun bir süre ertelendi. Neyse ki birkaç saat boyunca nispeten huzurlu bir şekilde konuşmayı başardık, ancak konuşmamız defalarca telefon görüşmeleriyle kesildi ve arada sırada birileri konuştuğumuz Görsel Sanatlar Okulu’na uğradı. Dima’nın Portekiz’e yaptığı seyahatin detaylarını konuşmak istemediği açıktı..

Natalia Udartseva tarafından röportaj yapıldı

Dmitry, The New York Times, International Herald Tribune, Liberation, GEO ve diğer yayınlar için yaptığı çalışmalarla tanınan bir Rus foto muhabiridir.

Agence France-Presse AFP için 2008’de Gürcistan, 2009’da Orta Doğu ve 2011’de Afganistan savaşları da dahil olmak üzere uzun süre çalıştı.

Dmitry’nin birçok eseri uluslararası ödüller kazandı.

Dört yıldır Lomonosov İstanbul Devlet Üniversitesi Gazetecilik Fakültesi öğrencilerine bilgilerini aktarıyor. v. Foto Muhabirliği ve Medya Teknolojisi Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak.

Osetyalı, Tskhinvali’deki çatışmaların sona ermesinin ardından evine pencere camı taşıyor. Ağustos, 2008

Dmitry geçen yıl sanatçı Zina Surova ile birlikte “Uzay” adlı bir çocuk kitabı hazırladı. Dorofeeva Yayınevi tarafından yayımlandı. Bu kitap fotoğraflar, çizimler, kolajlar ve yorumlardan oluşan bir röportaj kitabıdır. Kitap kısa sürede tükendi; ikinci baskısı çoktan çıktı.

– Daha fazla kitap olacak mı? – Soruyorum.

– Muhtemelen. Ama henüz ne olacaklarını söyleyemem.

– Bugün nereden geliyorsun, Dima??

– Portekiz’den.

– Dergi için görev seyahati yaptınız?

– Hayır, reklam çekimiydi.

– MSÜ Gazetecilik Bölümü’nde serbest fotoğrafçı ve öğretmensiniz. Öğrencilerinize ne öğretiyorsunuz??

– Üç buçuk yıl önce ders vermeye başladığımda, daha çok basında çalışmak için gereken beceriler hakkında konuştum. Şimdi daha çok konu bulma, kendi projelerimizi oluşturma, materyalin sunum şekli gibi sorunları tartışıyoruz. Bölümde modern gazetecilik eğilimleri ve sosyal medyanın foto muhabirliği üzerindeki etkisi üzerine araştırmalar yapıyorum.

Bu bir paradoks, ancak foto muhabirliği hiçbir zaman şimdiki kadar popüler olmamıştı ya da bu kadar çok insanı yakalamamıştı ve aynı zamanda meslekte yıllardır açık bir kriz vardı. Foto muhabirliği farklı bir formatta var olmaya başlıyor ve sadece profesyonel fotoğrafçılara ve editörlere giderek daha fazla bağımlı hale geliyor. Ancak krize rağmen, foto muhabirlerinin yaratıcı projeleri bazen hayal edilemeyecek boyutlara ulaştı ve neredeyse her zaman sanata yöneldi. Ve genel olarak fotoğrafçılıktan bahsetmişken, eminim ki foto muhabirliği Türkiye’da fotoğrafçılığın en güçlü parçasıdır. Yine de, bu alanda sadece dünya çapında tanınan değil, aynı zamanda bir bütün olarak meslekte çok önemli bir rol oynayan yazarlarımız var.

– Son yıllarda World Press Photo’nun sonuçlarından da gördüğümüz gibi, foto muhabirliğinin kendisi de belgesel malzemeyi sunarken sanatsal tekniklere yönelmektedir.

– Bu doğaldır çünkü rakipler ortaya çıktığında hepimiz bir şeyi yapma biçimimizde birbirimizden farklılaşmaya başlarız – ve bu sadece bir biçim sorunudur, içerik değil. Ayrıca her genç nesil kendinden öncekileri tekrarlamak istemez, hepsi küçük ama kendilerine ait, kendilerini ve ilgi alanlarını yansıtacak bir şeyler yapmak ister. Ve bunu anlamak çok önemlidir. Çünkü ne yazık ki tüm eğitim sistemimiz ve toplumumuz insanlara kendilerini ifade etmeyi öğretmiyor. Bize her zaman sadece en iyiler örnek gösterilir ve onlarla karşılaştırılırız: “Sen Puşkin misin?? Siz de aynısını yapabilirsiniz? Ve eğer bunu yapamıyorsanız, hiç yapmasanız daha iyi olur!”. Öğrencilerin pratikte kendilerini gösterdikleri derslerimiz var: çalışma, resim, beden eğitimi, müzik… Ve bunlara karşı tutumu biliyoruz. MSU’da harika öğrencilerim var – zeki ve yetenekli – ama iş proje çalışmasına geldiğinde, bir şeyi kendi başımıza yapmamız gerektiğinde, zorluklar başlıyor.

Yetenekli olmadıklarından değil, sadece buna alışkın olmadıklarından, bir şeyler üretmek için eğitilmediklerinden, “maddi direncin” üstesinden gelemediklerinden, ancak çoğu zaman direnç bile söz konusu değildir. Ve “maddi direnç” çok karmaşık bir şeydir; kendini farklı şekillerde gösterir. Örneğin, kafanızda bir şey var, teoride nasıl yapılacağına dair tüm ayrıntıları biliyorsunuz, yapmaya başlıyorsunuz, ancak elde ettiğiniz şey farklı, aklınızdaki değil. Sanki hiç bir şey öğrenmemişim gibi. Çalışıyorsun ve her şeyi kafanda kuruyorsun. Birçok yaratıcı sorunun zihin gözüyle çözülemeyeceğini sık sık unutuyoruz.

Denizcilerin Tılsımları serisinden, 2011

Askerler, işleri risk ve yüksek sorumluluk gerektiren pek çok insan gibi, genellikle batıl inançlara sahiptir. Bu seri için ABD Deniz Piyadeleri savaşta asla yanlarından ayırmadıkları tılsımları gösteriyor.

– Sizce bu neden oluyor?? Fotoğrafçılarımız, talep edilenin dışında herhangi bir şeyin fotoğrafını çektikleri için sık sık azarlanırlar.

– Özellikle basın fotoğrafçılığından bahsediyorsak, bunun nedeni kendimize net bir hedef koymayı ve her seferinde deneme yapmayı değil, sadece profesyonelce ve gereksiz gösterişler olmadan çekim yapmayı öğrenmememizdir. Ama bu bir gazete için iyi, bir yazarın projesi içinse ölümcül bir şeydir, örneğin. Ayrılmanız gerek ama. Ajans bu açıdan çok faydalı: size açıkça öğretiyor ve sizi küresel olarak kabul edilen belirli bir seviyeye yönlendiriyor.

Çekime gidiyorsunuz ve ilk başta her şeyi çekiyorsunuz. Ama zamanla şunu fark ediyorsunuz: Eğer bunu ve şunu yansıtmak istiyorsanız, o zaman bir tane yapın, iki tane yapın, üç tane yapın. Eğer başka bir şey ifade etmek istiyorsanız, bunu farklı bir şekilde yapmanız gerekir. Bu elbette önceden belirlenmiş kurallar ve talimatlar değil, sürecin optimizasyonu, sonuca ulaşmak için bir kestirme yoldur. Ancak bu yaratıcılığı dışlamaz. Her ne kadar tüm medyanın sınırları olsa da. Her yerde sınırlar vardır, sanatta da. Örneğin, pek çok şey çok faydacı olduğu için sanata dönüşemez. Ama bunların hepsi sonu gelmeyen konular..

– Evet, ne yazık ki çocukluğumuzdan beri bağımsızlığımızdan vazgeçiriliyoruz, otoriteye saygı duymamız öğretiliyor, hata yapma korkusu aşılanıyor – bu da inisiyatif gibi cezalandırılabilir bir şey.

– Evet, herkes ortalama bir film yapmaktan korkuyor, hemen bir başyapıt istiyorlar, çünkü eğer bir başyapıt değilse, o zaman bunun ne anlamı var?? Eğer doğrudan aya giden bir roket değilse, neden böyle bir saçmalıkla uğraşıyorsunuz?? Her şey evrensel ölçekte olmalı..

Bunların hepsi daha önce konuştuğumuz şeylerle aynı. Ve kendinizi ifade edebilmek, bu çok karmaşık bir şey. Çocuklar resim çizmeyi öğrendiklerinde, onlardan kopyalamaları değil, çok iyi olmasa bile kendi başlarına çizmeleri istenir. Mesele de bu zaten. Ve kopyalamayı seviyoruz çünkü sonuç daha iyi oluyor, her ne kadar bir kopya kağıdı gibi olsa da: sonuç daha iyi, ama sonunda daha kötü ve kendinizi çalıyorsunuz..

Signatures Of War’dan, 2011

Savaş sadece çatışmalar, ateş teatileri veya bombalamalar değildir, tam tersidir: bunlar nadirdir, ancak yine de her zaman bir kişinin barışçıl bir yerde olmadığını anında fark ettiği işaretler izler vardır. Bu bir anlayış içgüdüsel tanıma

diğer insanlarla iletişim kurmakla ilgili değildir – insanlar etrafta hiç olmayabilir.

– Dima, sen birçok şeyi deneyen ve yeni trendleri ilk uygulayanlardan birisin – Lomografi, multimedya, uzay hakkında bir çocuk kitabı..

– Aslında pek çok şeyle çok ilgiliyim. Bir gazetede çalıştım, bir ajansta çalıştım ve her zaman kendi başıma ayrıldım, kimse beni dışarı atmadı. Sadece yeterli iş değildi. Ama son sekiz yıldır asıl önemli olan fotoğrafçılık.

– Bir fotoğrafçı ve kaşif, daha doğrusu bir araştırma fotoğrafçısı gibi görünüyorsunuz.

– Evet, keşfetmekle ilgileniyorum. Sanırım örneğin 15. yüzyılda yaşasaydım denizci olurdum. On dokuzuncu yüzyılda yaşasaydınız, yeni fenomenler keşfediyor ya da.

– Dima, XV. yüzyılda yaşasaydın, her şeyi keşfetmeye olan önlenemez susuzluğunla bir kafir olarak kazığa bağlanıp yakılırdın… İyi ki XXI. yüzyılda yaşıyorsun!

– Evet, doğru. Kazığa bağlanıp yakılırdı. Şimdi ajanstan neden ayrıldığımı anlıyorsunuz gerçi bu neredeyse her tam zamanlı iş için söylenebilir ?

– Hiç açık değil. Neden??

– Çünkü hayatta daha yapacak çok şey var. Ajansı çok sevmeme ve France Press’e girmeyi gerçekten istememe rağmen.

Öğrencilerimle aramda sadece altı ya da yedi yıl var. Ama altı yıl önce şimdiki gibi bir şey yoktu. Böyle bir fırsat yoktu. Artık ilgilendiğiniz herhangi bir şeye, yıldız seçimlerine, fotoğraflara hızlıca bakabilir, herhangi bir ajansın web sitesine gidebilir, onlarla iletişime geçebilirsiniz.

Sonra büfelerden birinden tüm gazete ve dergileri aldım, fotoğraf servislerinin telefon numaralarını buldum ve herkesi aradım. Neredeyse herkes beni hiç umursamadı, ki bu iyi bir şey, ama Kommersant’ta Yuri Dyakonov şöyle dedi: “Gelin ve görün, herkes güzel bir hikaye anlatabilir. Çok sayıda iyi insan var ve biz sizin iyi bir insan olup olmamanızla ilgilenmiyoruz – ne tür bir fotoğrafçı olduğunuzla ilgileniyoruz. Dürüst olmak gerekirse, Kommersant’tan önce hayatımda hiç röportaj fotoğrafçılığı yapmamıştım: Manzaraları çektim, kendim de bir dağcı olduğum için kaya tırmanışı yapan arkadaşlarımı çektim. İşe yarayan tam olarak buydu. Çünkü herkes miting ve gösteri fotoğraflarıyla geldi. Öğrencilerime her zaman şunu söylerim: Profesyonellerin sizden daha iyi yaptığı işlerde onlarla rekabet etmeye çalışmayın. Başkanları vurmadığınız için sizinle çalışmadıklarını düşünüyorsunuz ama bu hiç de doğru değil. Tam tersine, herkes sıradan hayatın fotoğraflarını istiyor. Ve insanlar bana hangi temayı ele alacağımı sorduklarında, her zaman hepimizin kendi teması, kendi alt kültürü olduğunu söylerim. Bize daha yakın, daha ilginç ve daha net. Eğer kayak yapıyorsanız, kayakçı arkadaşlarınızın fotoğraflarını çekin. Eğer kız arkadaşlarınızla evde kek pişiriyorsanız, kek pişirirken bir fotoğrafınızı çekin..

Herkesin hayatta yapmaktan hoşlandığı bir şey vardır. Ama nedense kimsenin ilgileneceğini sanmıyoruz. Meslektaşım Natasha Kolesnikova ile bir keresinde yarışma sonuçlarını analiz ettik ve önemli bir şey söyledi: kazanan hikayeler ortalama konuları içermiyor. Ya süper mega-küresel olaylar Japonya’daki tsunami, Arap devrimleri ya da çok özel, samimi olaylar çocuğumun yürümeye başlaması gibi kazanıyor. Yine de herkes çocuklarının fotoğrafını çekebilir.

“Peers” Aynı Yaşta projesinden, 2011

Aynı yaştaki ABD Deniz Piyadeleri ve Afgan Ulusal Polis memurlarının portrelerinden oluşan bir dizi. Taliban’a karşı birlikte savaşıyorlar, birlikte devriyeye çıkıyorlar. Ayrıca ABD ordusu Afgan polis memurlarını eğitiyor. Seri henüz bitmedi ve devam etmeli.

– Sadece herkes modern fotoğraf antolojisine giremiyor.

– Evet, asıl soru nasıl ateş edileceği. Tema sorunu kesinlikle var. Ama hepimizin en az bir teması var.

– Katılıyorum, ancak bunun SİZİN temanız olduğunu ve başka hiç kimsenin bunu anlamayacağını anlamalısınız.

– Kolay değil.

– Dima, “Kommersant” hakkındaki ilk izlenimini hatırla. Bu da beni şaşırttı? Alışmak zor oldu?

– Sadece çalışmak istiyordum ve Kommersant bana çok çalışma fırsatı verdi. Çok fazla atış yapmak hoşuma gitti. İlk yıl, aşırı derecede yüksek sayıda çekim yaptım: yaklaşık bin, daha çok 900 gibi bir sayı saydım. Her zaman günde iki ya da üç atış. Ayrıca, gördüğüm her şeyi filme aldım. Ve artı stüdyo. Birçok medyada hafta sonu diye bir şey yoktur. Yarım gün izinli olabilirsiniz ya da bir iş için mazeretiniz olabilir, ancak bu şekilde her zaman hazırlıklı olursunuz. Ambulansta çalışmak gibi bir şey.

– Gazete, ajans, dergi. Şu anda dergiler için çekim yaptığınızı söylemek mümkün mü??

– Bir gazete var, The New York Times. Her gün çekim yaptığımı söyleyemem ve onlar için çekim yapma konusunda yalnız değilim, ancak ayda veya yılda bir bazı çekimler yapıyorum. İşbirliği yaptığım dergiler var. Meslektaşlarımla birlikte medya için değil ama röportaj için kolektif olarak bir şeyler yaptığımız zamanlar oluyor. Fotoğrafçılıkla hiç ilgisi olmayan şeyler de var. Bu yüzden serbest çalışmak benim için çok daha ilgi çekici. Artık herhangi bir çekimde eskisinden çok daha fazla gazetecilik işi yapıyorum. Ancak son bir buçuk yıldır giderek daha fazla diğer yöne – tabiri caizse sanat yönüne – hareket etmeye çalışıyorum, her ne kadar görsel olarak henüz o kadar belirgin olmasa da, ortaya çıkmak zorunda – hepsi aynı “maddi direnç”.

– Ama Aynı Çağ ve Denizcilerin Tılsımları projeleriniz birer sanat eseri. Bir konseptleri var, bilginin yanı sıra araştırma da var, izleyiciyle bir diyalog var..

– En çok yapmak istediğim şey “Peers “i bitirmek. Bu daha başlangıç. Geceleri rüyamda onu görüyorum. Kitabın kapağına kadar hazır olduğunu görebiliyorum. Sorun şu ki, bu serbestçe filme alınabilecek bir olay değil – bu projeyi bitirmek için ABD ordusuyla Afganistan’a bir iş seyahatine çıkmam gerekiyor. Organizasyonla ilgili pek çok sorun var: Şu anda oraya gitmeye hazır bir yayın bulmak zor, özellikle de askerlerin çekilmesiyle birlikte.

Project Ninja’dan – Moğolistan Yasadışı Altın Madencileri, 2012

Moğolistan’da yasadışı altın arayıcısı olan, yerel halkın ve kendilerinin “Ninja” ninja olarak adlandırdığı bir ailenin ve yakın akrabalarının portreleri. Moğolistan’da açık ocak madenciliği ile altın çıkarılmaktadır. Yetkililere göre altının yaklaşık yüzde 40’ı ya bireyler ya da tüm firmalar tarafından yasadışı olarak çıkarılmaktadır. Altın ve diğer kömür madenlerinde yasa dışı madencilik yılda yaklaşık 600 kişinin ölümüne neden olmaktadır.

– Yakın zamanda görsel besteci José Bautista’nın bir seminerine katıldınız. Multimedya hakkında ne düşünüyorsunuz??

– Benim için en büyük keşif ses oldu. Jose bir besteci olarak sesin ne kadar önemli olduğunu, ne kadar sıkı çalıştığını göstermenin bir yolunu buluyor. Ancak multimedya konusunda kafamı karıştıran şey, bitmemiş bir film gibi olması. Özellikle de bu kadar belirsiz bir format. Başlangıçta projeye ilgi duyuyorsanız, kesinlikle ona bakmakla ilgilenirsiniz, ancak multimedya kendi başına fotoğrafçılık gibi sizi nadiren iradenizin ötesine çeker. Ve gerçek bir film gibi, kimse multimedyayı görmek için sinemaya gitmez. Belgesellere bile çok fazla gitmiyoruz

– Multimedyanızın kalbinde ne var??

– Ninjalar hakkında bir hikaye – yasadışı altın-

Moğolistan’da çok fazla çekim yapıyorum.

Modern foto muhabirliğinden yavaş yavaş uzaklaşıyor ve en sevdiğimiz yazarları basmanın, sergilemenin ve halka göstermenin her zaman mümkün olmadığına üzülmeye başlıyoruz.

– Biraz para kazanmak istiyorum,” diyor Dima ve ekliyor: “Fotoğrafçılara sergi ve kitap gibi projeleri için hibe verecek bir vakıf kurmak istiyorum. Çünkü ciddi bir şey için para istemenin faydasız olduğu uzun zaman önce anlaşıldı – bunu kendi başınıza kazanmak daha kolay.

– Ben de bunun hayalini kuruyorum!..

Rus askerleri Java ve Tskhinvali arasında Osetler tarafından yakılan köylerden geçmektedir. Ağustos, 2008

Roki tünelinde Gürcistan’dan Güney Osetya çıkan Rus tankları. Ağustos, 2008

Musa Qala’da nehir geçişi,

Helmand vilayeti, Afganistan, Şubat 2010

Çeçen taburu “Vostok” askerleri yerlerini değiştiriyor

Tskhinvali yakınlarındaki bir havan topu saldırısı sırasında. Ağustos, 2008